Een trambaan in de steenbakkerijstreek tussen Antwerpen en Mechelen in de zestiger jaren.
Dortmund: april 2009, 23 uur, terras van het Holiday Inn Express Hotel, vier pinten, Eric Van Hemelrijck en Marc Van Nieuwenhove ... min of meer nuchter en bij volle (?) verstand.
Op deze illustere avond is het idee ontstaan om een trambaan te bouwen in de schaal Om. Dit is smalspoor in schaal 1/43,5 meterspoor met 22,5 mm spoorbreedte.
Eric Van Hemelrijck en Marc Van Nieuwenhove, toen nog fervente HO-ers, dachten eerst aan een nabootsing van de tramlijnen rond Charleroi, maar geleidelijk werd dit idee vervangen door de nabij gelegen steenbakkerijsites in Rumst-Terhagen.
Ook daar reed nog begin de zestiger jaren tram 50 van de toenmalige Buurtspoorwegen van Antwerpen via Boom naar Rumst en verder naar Mechelen.
Het zou een evocatie worden rond het thema. 'Het leven zoals het was' met in de hoofdrol het tramgebeuren in de steenbakkerijstreek.
Het geheel moest omkaderd worden met gebouwen welke in deze periode de omgeving sierden. Vele van deze woonhuizen en industriegebouwen zijn intussen ten prooi gevallen aan de verregaande industrialisering van de Rupelregio.
De trambaan moest licht, compact en vlug opstelbaar zijn en in twee personenwagens vervoerd kunnen worden, maar intussen uitgerijpt naar een ruime bestelwagen.
Na een periode van denken, opzoekwerk op locatie en een flinke portie ongebreidelde fantasie verscheen het eerste ontwerp op karton.
Het zou een eiland-trambaan worden van 3,60 x 3,60 meter met op drie hoeken een blackbox.
Hierdoor creëren we drie afzonderlijke diorama's met een hoog scenery-gehalte, met een eigen specifiek karakter en typische originele tafereeltjes.
In het tweede diorama zitten we in het centrum van Terhagen met "de wissel" en een rij woonhuizen van de betere klasse.
Tegenover de huizenrij zien we de 'lein', dit betekent hetzelfde als leuning. Deze leuning diende als beveiliging en bescherming van de uitstappende tramreizigers omdat achter de leuning het 3 meter lagergelegen gebied met de droogloodsen (= leuzzes) begon.
Deze waren eigendom van de steenbakkerij 'De Beuckelaar'.
Op het einde van de 'lein' was er een muur met de toegangspoort naar de 'leuzzes'.
De 'lein' en de poort bestaan vandaag nog steeds en dit tafereel is nagebouwd op het diorama van Terhagen.
Het eerste diorama toont een deel van het traject tussen Rumst en Terhagen:
We zien een steenbakkerij met ringoven, leuzzeís (=droogloodsen ofte geleeg) en een 60 cm industriesmalspoorlijntje (O14), het onvermijdelijke café op de hoek waar het wekelijkse loon van de steenbakkers werd uitbetaald.
Links van het cafe zien we de hoe de klei aangevoerd wordt, het werk van de steenmaker, de afdragers en de gamsters. Kinderarbeid was toen heel gewoon.
Een rij werkmanshuizen met de opgeknapte dokterswoning en een vervallen bakkerij zijn gebouwd naar foto's van toen.
Het derde en laatste deel is gebouwd in L-vorm en is een vereenvoudigde kopie van de tramstationssite van Rumst.
Het stationsgebouw zelf is een exacte kopie van het nog steeds bestaande gebouw.
Samen met de tramloods en het oude watertorengebouw met de lokalen voor de trambestuurders vormen een homogeen geheel.
De geniale zwevende friesophanging en verlichting werd bedacht door architecten Luc en Eric Borreij.
Onderbouw en toplaag in populiermultiplex van 10 mm.
Zelfbouw van de alle sporen en de wissels in 0m spoorbreedte 22,5 mm met PCB dwarsliggers.
Het railprofiel is code 100 Peco en Roco en/of Peco spoorstaaf.
Wissels zijn zelfbouw met zowel digitale als analoge aansturing met servomotoren van de firma MBTRONIC.
Naast de twee 'type S' motorwagens, waarvan de bovenbouw een productie is van het Russische SPTC en de aandrijving van de motorbogies speciaal voor de trambaan vervaardigd werd door SB-Modellbau uit Olching (D) is de afwerking van deze modellen pure zelfbouw.
We wisten vanaf de start dat praktisch alles zelf gebouwd zou moeten worden.
In samenwerking met de eminente spoor O bezielers Luc en Eric Borreij werden de dieselmotorwagens AR en ART gebouwd, gevolgd door meerdere vierassige bijwagens type 'Merksem'.
Een 'Standaard' motorwagen met houten koersbord is sedert het voorjaar 2015 ook rijvaardig, terwijl er verschillende bouwers andere standaard motorwagens aan het bouwen zijn.
Een volgend project is de bouw van enkele typische NMVB goederenwagens.
De gebouwen, huizen, sporen en seinen zijn in de handel niet te koop, dus werd alles zelf gebouwd.
Marc specialiseerde zich in het nabouwen van de huizenrijen in Terhagen en Rumst, terwijl Eric de bouw van het station, de watertoren en de tramloods in Rumst voor zijn rekening nam, alsook de ringoven en de leuzzes.
Alle gebouwen zijn exact op schaal volgens de bestaande plannen of door onszelf opgemeten maten en verhoudingen.
Er werd vooral gewerkt met architectenkarton, forex en plasticard bekleed en afgewerkt met Redutex.
Voor de basisconstructie van de bovenleidingsmasten werd beroep gedaan op de kennis en de kunde van medewerkers van de het Spoor-O-Team en modelspoorwegclub De Pijl.
De bovenleidingsmasten voor kettingophanging zijn van de hand van Jan Van Tassel, die voor de vervaardiging speciale werktuigen bouwde.
De typische NMVB seinen zijn van de hand van Gustaaf De Meester, expert in de bouw van modelseinen.
Het enkelspoor seinstelsel werkt volledig conform volgens de NMVB norm met hoofdsein, dubbelrichtingssein en dooflicht.
De baan wordt digitaal gestuurd volgens het DCC systeem Z21 van Roco.
De besturing zelf gebeurt met smartphones.
De motorwagens zijn uitgerust met Zimo of ESU geluidsdecoders.
Het typische tramgeluid werd eigenhandig opgenomen en ingelezen in de geluidsdecoders.
Eric Van Hemelrijck
Marc Van Nieuwenhove
Spoor-O-Team
2014 - MSM Modelspoorexpo - Leuven - B
2015 - OntraXS - Utrecht - NL
2015 - Intermodellbau Dortmund - D
2015 - Euromodelbouw - Genk - B
2015 - Rumesta Jaarmarkt - Rumst - B
2015 - RAMMA - Sedan - F
2015 - AMFL - Walferdange - L
2016 - MEC - Lahnstein - D
2016 - 0-Guild - Telford - GB
2016 - Brooikensstoet - Reet - B
2016 - MSKK - Oostende - B
2017 - TrainsMania - Lille - F
2017 - Eurospoor - Utrecht - NL
2018 - Quai Zero - Val de Reuil - F
2018 - Remisenfest - Hochdorf - CH
2018 - IGM - Kaarst - D
2018 - Salon du train - Orleans - F
2018 - Gangelt - D
2023 - Museum Rupelklei - Terhagen - B
2023 - MSC De Pijl - Vilvoorde - B
2024 - MTD - Edegem - B
Volg ons op Facebook en Instagram
RPR Antwerpen, afdeling Mechelen
Ondnr : 0501615209
Maatschappelijke zetel:
Laathofstraat 10 - 2800 Mechelen
© Alle rechten voorbehouden - Laatste wijziging: 01/11/2024
